.svg)
Łotwa, jedno z trzech państw bałtyckich, uniezależniła się od rosyjskiej okupacji dopiero w 1990 r., w okresie 2 .nd wojna światowa kraj został najechany przez Niemców. Obecność obcych sił przez tak długi okres czasu wciąż pozostawia ślady w narodowej duszy i sposobie pojmowania obywatelstwa. W 2004 roku 3 miliony mieszkańców stało się Europejczykami. Wiele osób opuszcza swoją piękną ojczyznę, aby znaleźć lepsze warunki gdzie indziej. W 1990 r. kraj liczył 3,7 mln mieszkańców, w 2020 r. pozostało 2,8 mln. ten prognoza ekonomiczna bo kraj nie jest optymistyczny, więc trzeba zrobić coś szybko.
Ale Łotwa ma też wielu zachęconych mieszkańców, którzy chcą coś zmienić na lepsze i wziąć sprawy w swoje ręce. Jednym z nich jest Aija Lasmane, aktywistka ECI UBI. Opowiada nam o wyzwaniach związanych z zarabianiem na życie na Łotwie, o systemie zabezpieczenia społecznego i próbach informowania współobywateli o bezwarunkowym dochodzie podstawowym.
Aija, jak wygląda sytuacja w zakresie świadczeń socjalnych w twoim kraju? Dlaczego twój kraj miałby potrzebować UBI?
Aija: Na Łotwie system zabezpieczenia społecznego jest bardzo złożony i aby się do niego zakwalifikować, należy spełnić szereg warunków. Przez długi czas świadczenia nie były zwiększane iw ogóle nie odpowiadają rzeczywistej sytuacji gospodarczej. Łotewski Rzecznik Praw Obywatelskich zaapelował do Trybunału Konstytucyjnego o naprawienie tej sytuacji, a w 2020 roku Trybunał Konstytucyjny orzekł, że normy określające gwarantowany poziom dochodu minimalnego, wysokość państwowego świadczenia z zabezpieczenia społecznego dla bezrobotnych z niepełnosprawnościami i seniorów, a także normy określające minimalną emeryturę nie są zgodne z satversme (Konstytucja). Jednak do tej pory te wyroki Trybunału Konstytucyjnego nadal nie zostały wykonane; problemy z wykonaniem wyroków zostały również zidentyfikowane w think tank idei konstytucyjnych lub 11th z grudnia 2020 r. „Jak wzmocnić rządy prawa, aby człowiek czuł się bezpiecznie? Poprawa sprawności wykonywania orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego. ”
Łotwa ma bardzo niskie świadczenia socjalne, w tym płacę minimalną. Tak więc na przykład od 1st od stycznia 2021 r. gwarantowany dochód minimalny na Łotwie wzrósł z poprzednich 64 EUR do 109 EUR dla pierwszej lub jedynej osoby w gospodarstwie domowym i 76 EUR dla pozostałych osób w gospodarstwie domowym. Próg dochodowy dla ubogiego gospodarstwa domowego w tym roku wynosi 272 EUR dla pierwszej lub jedynej osoby w gospodarstwie domowym i 190 EUR dla innych osób w gospodarstwie domowym.
Co ciekawe, każda gmina ma prawo ustalić próg dochodowy gospodarstwa domowego o niskich dochodach nie wyższy niż 436 euro dla pierwszej lub jedynej osoby w gospodarstwie domowym i 305 euro dla pozostałych osób w gospodarstwie domowym, ale nie niższy niż próg dochodowy osoby biedne gospodarstwo domowe (272 EUR).
Na gospodarstwo domowePozostali członkowie gospodarstwaMinimalny dochód€ 109
(64 € przed 01.2021) 76 €Próg ubóstwa (na poziomie federalnym)272 € 190 €Próg ubóstwa (poziom gminy)436 € 305 € Bieżąca sytuacja dochodowa na Łotwie
Minimalna wysokość emerytury jest ustalana w zależności od roku ubezpieczenia każdej osoby. Minimalna emerytura jest obliczana poprzez zastosowanie współczynnika 1.1 do minimalnej podstawy wymiaru emerytury wynoszącej 136 EUR (dla osób niepełnosprawnych od dzieciństwa – 163 EUR). Za każdy kolejny rok przekraczający 15 lat potrzebnych do przyznania emerytury kwotę tę zwiększa się o 2% podstawy wymiaru emerytury minimalnej. I tak za każdy rok przekraczający staż pracy powyżej 15 lat dolicza się 2,72 €, dla osób niepełnosprawnych od dzieciństwa - 3.26 € rocznie.
Minimalna renta dla osób niepełnosprawnych może wynosić od 136 EUR do 260 EUR, w zależności od grup obliczeniowych od I do III oraz formy niepełnosprawności.
Dane zebrane przez Państwowa Agencja Ubezpieczeń Społecznych (SSIA) za I kwartał tego roku wykazują, że 1% emerytów otrzymuje emeryturę mniejszą lub równą progowi zagrożenia ubóstwem (72,96 EUR), 441 25.116 emerytów otrzymało emeryturę w wysokości 110 EUR, co to o jedno euro więcej niż GMI.
Wysokość minimalnej emerytury i świadczeń będzie weryfikowana przynajmniej co trzy lata, co oznacza również, że kwoty te nie mogą się zmieniać z roku na rok.
Szokujące, prawda?
Płaca minimalna w 2021 r. została ustalona na 500 euro przed opodatkowaniem i już znajdzie się na koncie pracownika poniżej progu zagrożenia ubóstwem. Jeśli zostanie zastosowana kwota wolna od podatku dochodowego od osób fizycznych w wysokości 300 EUR, pracownik otrzyma na rękę 418 EUR, ale jeśli z jakiegoś powodu kwota niepodlegająca opodatkowaniu nie zostanie zastosowana, wówczas odpowiednio 358 EUR. Oczywiście po złożeniu Deklaracji Rocznej nadpłacone podatki zostaną odzyskane, ale nastąpi to po pierwszym kwartale przyszłego roku w ciągu trzech miesięcy.
Należy jednak pamiętać, że według statystyk próg zagrożenia ubóstwem w 2019 r. (dane za 2020 r. nie są jeszcze dostępne) wynosił 441 euro, więc nie ma mowy o uznaniu GMI, minimum starego renty i renty inwalidzkie oraz płaca minimalna zgodna z godnością człowieka.
Zasiłek dla bezrobotnych oblicza się zgodnie z procedurą ogólną, jeżeli składki na państwowe ubezpieczenie społeczne były opłacane za pracownika przez co najmniej 12 miesięcy w okresie 16 miesięcy. Świadczenie jest ustalane na podstawie stażu pracy.
Zasiłek dla bezrobotnych wypłacany jest przez 8 miesięcy, a z każdym miesiącem wysokość zasiłku maleje – w pierwszych dwóch miesiącach zasiłek otrzymuje się w wysokości przyznanej, w trzecim i czwartym miesiącu – 75% przyznanej kwoty, w piątym i szóstym miesiącu – 50%, aw siódmym i ósmym miesiącu – 45% kwoty przyznanego świadczenia.
Ubezpieczenia społeczne 1-9 lat stażu pracy50% przeciętnego wynagrodzenia10-19 lat doświadczenia zawodowego55%20-29 lat doświadczenia zawodowego60%Ponad 30 lat65%Procent ostatniego dochodu wypłacanego przez 8 miesięcy, okres, w którym stale spada do 45%
Załóżmy, że staż pracy pracownika wynosi 25 lat, w ciągu 12 miesięcy średnia pensja wyniosła 500 euro, wówczas wyliczony zasiłek dla bezrobotnych wyniesie 300 euro. Zostanie on wypłacony w następujących kwotach:
- 300 EUR przez pierwsze dwa miesiące;
- w trzecim i czwartym miesiącu - 75% kwoty przyznanego świadczenia, czyli 225 euro;
- w piątym i szóstym miesiącu - 50% kwoty przyznanego świadczenia, czyli 150 euro;
- w siódmym i ósmym miesiącu - 45% kwoty przyznanego świadczenia, czyli 135 euro.
Jak ludzie mogą przetrwać z taką „korzyścią” to inna sprawa.
Z 1st z lipca 2021 r., zasady przyznawania zasiłku mieszkaniowego zostanie ustalona na Łotwie, określająca tryb obliczania i wypłaty dodatku mieszkaniowego. Kwota jest obliczana jako różnica między sumą gwarantowanego dochodu minimalnego (GMI - 109 EUR) dla gospodarstwa domowego a faktycznymi wydatkami i całkowitym dochodem (mediami) gospodarstwa domowego (wszystkich osób mieszkających w gospodarstwie domowym).
https://lvportals.lv/skaidrojumi/323327-izmainas-vsaa-sniegtajos-pakalpojumos-2021-gada-2020
Co ludzie myślą o idei bezwarunkowego dochodu podstawowego? Czy istnieje szeroka wiedza na temat UBI wśród populacji?
Aija: Społeczeństwo wydaje się być podzielone na dwie główne grupy, jedną, która szybko dostrzega i popiera ideę UBI, oraz drugą, która patrzy na nią z podejrzliwością i sceptycyzmem, porównując UBI do systemu komunistycznego. Te pierwsze to najczęściej osoby o niskich dochodach, znajdujące się w niepewnej sytuacji, samozatrudnione lub niewidzące szybkiego wyjścia z ekonomicznej stagnacji kraju.
Inni zwykle zadają pytanie: dlaczego mamy płacić za kogoś, kto jest leniwy i nie chce pracować? Są też sceptycy pośrodku, którzy nie są pewni, jak nas stać na UBI, bo to jest tak drogie, ale nasz budżet nie jest już w stanie zapewnić godziwej pensji dla pracujących w medycynie, policji i szkołach (uczelniach). Jeden z moich przyjaciół zapytał kiedyś: „Ale czy nas na to stać?” Odpowiedziałem bardzo przekonująco: „Tak!” Nic więcej i od razu podpisała ECI-UBI. Nie potrzebowała nawet wyjaśnienia, jak to zrobić; najważniejsze było to, żeby ktoś potwierdził, że UBI jest przystępne cenowo.
Trzeba pamiętać, że jesteśmy okupowani przez 50 długich lat, w ciągu których dorosły dwa pokolenia. Nauczono nas, że nie wolno nam myśleć inaczej niż ideowe kierownictwo państwa, nie wolno nam wykazywać inicjatywy, jesteśmy bierni. Boimy się też wszystkiego, co przypomina trochę system socjalistyczny, bo przeżyliśmy ogromną traumę – podobnie jak ludzie, którzy doświadczyli związków z przemocą fizyczną lub emocjonalną. Ta trauma nadal trzyma nas wszystkich pod kontrolą, tylko objawia się inaczej. Są ludzie, którzy wytrzymują sytuację, znajdują się w niej i nie walczą z nią; są ludzie, którzy po prostu wyjeżdżają do innego kraju, bo tam jest lepiej. Tylko nieliczni zmieniają sytuację i muszą odczuwać pogardliwy stosunek władzy.
Na Łotwie bardzo niewielu wie i rozumie, czym jest UBI. Dlatego nasze stowarzyszenie złożyło wniosek o dotację i cudem ją otrzymało. Dotacja otrzymana od Fundacji Islandii, Liechtensteinu i Norwegii, zarządzanej przez Fundusz Aktywnych Obywateli, pozwala nam przygotować serię artykułów na temat UBI, w tym co najmniej dwanaście artykułów na różne tematy dotyczące bezwarunkowego dochodu podstawowego i jego wpływu na prawa socjalne i bezpieczeństwo, sprawiedliwość, ubóstwo i nierówności, praca i samozatrudnienie, zdrowie, edukacja, zielona transformacja, robotyka i automatyzacja, działalność gospodarcza, demokracja i praworządność, zgodność UBI z celami i wartościami UE, Karta Prawa podstawowe i 20 zasad Europejskiego filaru praw socjalnych, Konferencja w sprawie przyszłości Europy itp. tematy. Właśnie powstał pierwszy artykuł wprowadzający.
Czy partie polityczne na Łotwie popierają UBI? Jeśli tak, to jakie i jaka jest ich motywacja?
Aija: Jak dotąd tylko jedna partia, Łotewska Socjaldemokratyczna Partia Robotnicza (LSDSP), publicznie wyraził poparcie dla UBI, a w tym przypadku chodzi tylko o UBI w czasie pandemii. Cytuję: „49 Zjazd LSDSP przypomina o wielokrotnym zwracaniu przez partię uwagi na możliwość wprowadzenia w czasie pandemii bezwarunkowego systemu dochodowego, który przewiduje otrzymywanie 250 euro miesięcznie na każdego dorosłego członka społeczeństwa oraz dodatkowe 50 euro miesięcznie na każdego dziecko." LSDSP nie należy do popularnych partii.
Lider LSDSP Janis Dinevičs opublikowała artykuł o ECI-UBI w gazecie „Latvijas Avīze”, ale nie spowodowało to dużego wzrostu podpisów popierających inicjatywę.
Regularnie przesyłam informacje do deputowanych łotewskiej Saeimy (Parlament łotewski), ale do tej pory nie udzielałem wsparcia publicznego (ustnego ani pisemnego). Tylko jeden z deputowanych Saeimy zaakceptował przyjaźń na koncie projektu na Facebooku Beznosacījuma Pamatienākumi.
Stworzyliśmy Facebook strona, i jak dotąd ma tylko trzech obserwujących. Do końca projektu liczba obserwujących z Łotwy powinna wzrosnąć do co najmniej 100.
Jak i dlaczego angażujesz się w projekty i działania promujące UBI?
Aija: Po raz pierwszy dowiedziałem się o UBI dopiero w 2017 roku, kiedy ogólnokrajowa telewizja przetłumaczyła film Christiana Toda „Free Lunch Society”. Byłem zaskoczony, że Europa mówi na taki temat, a potem zacząłem czytać jeden artykuł po drugim, oglądać jeden film po drugim, aż w ciągu tych kilku lat zdobyłem taką wiedzę, że mogłem mówić o tym z różnych punktów widzenia. Najtrudniejsze jest dla mnie wyjaśnienie, w jaki sposób UBI będzie finansowane (to pytanie jest zawsze zadawane), ponieważ nie czuję się pewnie w swoich odpowiedziach. Być może zapewnią to podatki, ale może powstanie nowy system pieniężny. Zresztą, jak Christine Lagarde, prezes Europejskiego Banku Centralnego, powiedział: „System euro zawsze będzie w stanie generować dodatkową płynność w razie potrzeby, więc z definicji nie zbankrutuje ani nie zabraknie mu pieniędzy”.
jestem zaangażowany w ECI-UBI ponieważ postrzegam UBI jako integralną część przyszłości. Potrzebujemy podstawy finansowej, która daje nam wybór. UBI ma ogromny potencjał, a biorąc pod uwagę zmiany środowiskowe i gospodarcze, wprowadzenie UBI pozwoliłoby je złagodzić. Nie widzę innej drogi.
Obecnie na Łotwie w niewielkim stopniu respektuje się prawa socjalne i prawo pracy, związki zawodowe są bardzo słabe, działają one głównie w przedsiębiorstwach państwowych, ale w sektorze prywatnym właściciele firm nie uwzględniają norm prawnych. Bezrobocie jest stosunkowo wysokie, a jeśli pracownik nie zgadza się z pracodawcą, łatwo go zwolnić. Nikt, kto ma pracę, nie chce jej stracić w obecnych okolicznościach.
Czy masz jedno podstawowe zdanie, które wyjaśnia Twoją motywację lub przekonanie?
Aija: Wprowadzenie UBI jest zgodne z porządkiem rzeczy naturalnych – równoważy relacje i daje podstawę do życia.
Wszelkie dodatkowe tematy dotyczące UBI i Twojego kraju, o których chciałbyś wspomnieć:
Aija: Zespół UBI dopiero zaczyna się kształtować, bo do tej pory pracuję sam, wspierany przez rodzinę i przyjaciół. Wszystkim nam wydaje się brakować czasu na zrobienie wszystkiego, co zamierzaliśmy, to wymaga czasu.
Mam nadzieję, że na Łotwie nastąpią zmiany, ale najprawdopodobniej będą one pochodzić z Unii Europejskiej, dlatego wykorzystuję ten czas na informowanie o UBI, inicjatywie, 20 zasadach Europejskiego Filaru Praw Socjalnych oraz Konferencji na temat Przyszłość Europy, ponieważ są to narzędzia, dzięki którym każdy z nas może coś zmienić. W pokojowy sposób.
Aija z optymistycznym spojrzeniem w przyszłość Łotwy z UBI
Dziękuję Aiji za jej cenną pracę na Łotwie! Nawet jeśli działa tylko kilku, nie traci ducha i energii do walki o UBI. Jeśli jesteś również przekonany, że UBI jest właściwą ścieżką na przyszłość dla Łotyszy i masz kontakty w tym pięknym kraju, pomóż Aiji stworzyć silną grupę zwolenników!
I nie zapomnij wesprzeć naszej loterii UBI4ALL oraz ECI a potem rozgłaszajcie wieści!
Aija i jej przyjaciele – nauczycielki języka łotewskiego Anita Ļustika (od lewej) i Ieva Bargā oraz dziennikarka Ilze Brinkmane na zaimprowizowanym plenerze w rezerwacie przyrody Vecdaugava w Rydze. Wszyscy - zwolennicy ECI UBI.
Artykuł autorstwa Roswitha Minardi
